Walcheren & De Bevelanden
Duurzaamheidsonderzoek naar steekschuim.
Het team dat de groenworkshops organiseert voor de afdeling Walcheren & de Bevelanden is op zoek gegaan naar duurzame alternatieven voor het standaard steekschuim van Oasis. Als alternatieven is er geëxperimenteerd met Sideau Agra-Wool en BIO Oasis Floral Foam. De leveranciers beweren dat deze materialen duurzamer zijn dan het traditionele steekschuim, maar is dat ook werkelijk zo? Om daar achter te komen heb ik verschillende bronnen op internet geraadpleegd.
Wat is steekschuim eigenlijk?
Eerst wat achtergrondinformatie. Standaard steekschuim is een fenol-formaldehydehars. De poreuze structuur ontstaat door toevoeging van een blaasmiddel of zeep tijdens de productie. Hierdoor ontstaan holtes die water kunnen opnemen en vasthouden. Het materiaal is een spin-off van isolatieschuim dat ook uit fenol-formaldehydehars bestaat. Voor bloemschikken worden extra stoffen toegevoegd om het geschikt te maken.
Kort gezegd: standaard steekschuim is een kunststof, nauwelijks biologisch afbreekbaar, en moet na gebruik bij het restafval worden weggegooid. Het wordt gemaakt van aardolie en is meestal slechts één keer te gebruiken. Recycling is niet mogelijk.
BIO Oasis Floral Foam
Oasis Flower Foam Max Life® wordt gepresenteerd als een 'biologische' variant. Volgens de fabrikant breekt het binnen een jaar voor 75% af. Echter, binnen de EU gelden strengere eisen voor biologisch afbreekbare producten: volgens de norm EN13432 moet een product binnen zes maanden voor minstens 90% afbreken om dit label te krijgen. Deze bio-variant heeft nagenoeg dezelfde chemische samenstelling als het standaard steekschuim en moet dus eveneens bij het restafval worden afgevoerd. Ook dit product wordt vervaardigd uit aardolie.
Sideau Agra-Wool®
Sideau Agra-Wool® is gebaseerd op steenwol. Het wordt gemaakt door basalt te smelten bij hoge temperaturen (>1500°C), waarna het wordt gesponnen en met een bindmiddel behandeld om het wateropnemend vermogen te verbeteren. Steenwol wordt veel gebruikt als substraat in de glastuinbouw.
Het gebruikte bindmiddel in Sideau Agra-Wool® is Ecose®, een plantaardig bindmiddel op basis van zetmeel. Dit wordt ook toegepast in glas- en steenwol isolatiemateriaal, of groei materiaal in kassen zoals Earthwool®. Het is niet helemaal duidelijk wat het verschil is tussen Earthwool® en Agra-Wool®.
Hoewel het bindmiddel biologisch afbreekbaar is, mag Sideau Agra-Wool® niet bij het GFT of PMD. Het hoort bij het restafval, tenzij je het naar de milieustraat brengt. In dat geval kan het worden gesorteerd bij de categorie 'steenwol'. In je eigen tuin kun je het eventueel ingraven als drainagemateriaal, vergelijkbaar met grint.
Oasis FibreFloral®
Dit materiaal is eveneens op basis van steenwol. Het is echter onduidelijk welk bindmiddel hierin wordt gebruikt, waardoor de duurzaamheid moeilijk te beoordelen is.
CO₂-uitstoot
Om de duurzaamheid van een materiaal te beoordelen, is het ook belangrijk om naar de CO₂-uitstoot per kilogram product te kijken. Voor zowel standaard steekschuim, bio-schuim als minerale steekschuimen ligt de uitstoot tussen de 2 en 3 kg CO₂ per kg product – voornamelijk vanwege de energie-intensieve productieprocessen.
Conclusie
Alle genoemde steekschuimen zijn slechts één of enkele keren te gebruiken en moeten daarna worden weggegooid. Alleen de steenwolvarianten kunnen eventueel worden hergebruikt in de tuin of verantwoord worden afgevoerd via een milieustraat. De productie van alle varianten vereist vergelijkbare hoeveelheden energie. Een voorzichtige conclusie is dat de steenwolvariant het duurzaamst is, maar alleen als deze goed wordt afgevoerd of hergebruikt. De zogenaamd 'biologische' variant van Oasis blijkt in de praktijk nauwelijks duurzamer dan het standaard schuim.
Wat kun je dan wél gebruiken?
Een belangrijke bron voor dit artikel is https://www.sustainablefloristry.org/. Op deze site worden ook duurzame alternatieven genoemd, zoals steekmaterialen op basis van kokosvezel. Een voorbeeld hiervan is de OshunPouch®, bestaande uit kokosvezel verpakt in een PLA-zakje (een biologisch afbreekbare kunststof, ook bekend van de afbreekbare plastic tasjes).
Bronnen.
Christien van den Bosch. 5-5-2025